Rodzinna improwizacja, czyli NVC w życiu codziennym

Rodzice codziennie konfrontują się ze swoją niemocą, mocą, miłością, wściekłością i całą masą innych stanów i uczuć. Zagubienie jest jedną z twarzy rodzicielstwa. Na szczęście nie jedyną.

W tym miejscu – kiedy nie wiemy jak postąpić a emocje zalewają rozum przydaje się kierunek – jasność, jakie są moje wartości, czego chcę dla siebie i mojego dziecka, jaki dom chcę tworzyć.

Emilia Kulpa-Nowak w swojej książce „Jak budować relację z dzieckiem” przedstawia wiele propozycji na to, jak wspierać siebie i dziecko, korzystając m.in. z założeń Porozumienia bez przemocy (NVC).

 Przestrzeń dla "ja"

Dziecko w przestrzeni domowej dowiaduje się, jak funkcjonuje świat. To, czym młody człowiek „nasiąknie” – jaką atmosferą, jakościami, możliwościami – tak będzie żyć. Dzięki świadomości opiekunów może wzrastać w poczuciu: własnej wartości, bezpieczeństwa, kreatywności, miłości do siebie i świata.

Jaki wewnętrzny głos będzie mu towarzyszył w przyszłości? Czy to będzie przyjaciel? Surowy krytyk? Głos rozsądku? Czy może sumienie ostre jak brzytwa? Czy będzie ceniło to, kim jest, czy będzie chciało być jak inni?

Potrzeby - siła napędowa życia

Porozumienie bez przemocy podkreśla wagę kontaktu z własnymi potrzebami, ale też szacunku i empatycznego traktowania innych. Żeby to mogło się wydarzyć ktoś – najczęściej rodzic – musi otworzyć przed dzieckiem taką możliwość. Czyli zobaczyć je, uszanować, towarzyszyć.

Pokazać — jesteś dla mnie ważny, liczę się z twoim zdaniem, możemy się różnić, nie ma jedynego dobrego rozwiązania. Autorka książki dokładnie pokazuje co wspiera te komunikaty, a co wręcz przeciwnie – odbiera dziecku jego moc.

Dobre intencje a przykre konsekwencje

„Jaka grzeczna dziewczynka!” „ładnie się bawisz”, „jesteś najlepszy!”, „musisz bardziej się starać, bo niczego nie osiągniesz!” - dzieci zasypywane są masą komunikatów. Nie tylko przez rodziców, ale również w szkole, na ulicy i w sklepie. Dzieciom, jakoś tak się przyjęło, można cały czas mówić, co powinny, a czego nie. To ma być forma wychowania, szlifowania małego diamentu.

Niestety — choć intencje często są dobre — efekty takich ocen działają odwrotnie. Odbierają własną motywację do działania, uzależniają (szczególnie pochwały), zawstydzają, ranią, odbierają frajdę z robienia po swojemu.

Autorka nie straszy, choć pokazuje konsekwencje nawyków takich jak karanie, nagradzanie, krzyk czy pośpiech. Proponuje alternatywne drogi kontaktu – często wymagające od rodzica więcej zaangażowania i wysiłku niż stare i dobrze znane automatyzmy.

Słuchaj, patrz, czuj

Zamiast prostego „nie — bo nie”, „przestań!”, „bądź grzeczny”, „zachowuj się!” możemy zareagować z poziomu empatii i zrozumienia. Opowiedzieć o własnych potrzebach i wysłuchać potrzeb dziecka. Poszukać wspólnych rozwiązań. Jasne, zajmie to więcej czasu, ale też wyposaży dziecko na przyszłość w poczucie własnej wartości, umiejętność wyrażania swoich potrzeb i myśli.

Komunikacja w duchu NVC uczy dziecko, że relacja z drugim człowiekiem nie musi być zagrożeniem, formą przymusu albo sztucznego kompromisu. Daje możliwość wyboru i sprzeciwu, wyrażenia własnej złości czy frustracji.

Rodzicu - nie pękaj... improwizuj!

W muzycznym jam session każdy ma prawo się wyrazić – dźwiękiem i ekspresją. W rodzinie również można zrobić miejsce dla każdego jej członka.

Książka „Jak budować relację z dzieckiem?” nie zakłada jedynego dobrego rozwiązania ani metody wychowawczej. Jest natomiast pomocna w określeniu hierarchii wartości, priorytetów, przybliżeniu tego, co realizuje potrzeby nasze i bliskich.

Nikomu nie jest łatwo – nie ma idealnych rozwiązań, tabelek jak postąpić w danej sytuacji. Jesteśmy ludźmi, czasami targają nami emocje, mamy własne deficyty, traumy, temperament.

A gdyby tak naszym odruchowym zachowaniem stała się rodzinna improwizacja? Z przestrzenią na jakąś dziwną nutkę, zgrzyt, zmianę tempa? Z otwartością na zmianę własnego zdania, przyzwyczajeń, schematów, rodzinnych tradycji? Bez pośpiechu i presji...

Anna Szulc-Rudzińska - psycholog, psychoterapeutka

JAK BUDOWAĆ RELACJĘ Z DZIECKIEM?
Droga do Porozumienia bez przemocy
Emilia Kulpa-Nowak

Poznaj rodzicielstwo oparte na idei Porozumienia bez przemocy, w którym rodzic jest przewodnikiem, a nie dyktatorem. Książka mówi o tym, jak tworzyć relację, w której dziecko jest ważne, ale nie najważniejsze. W której mamy równowagę. W której szukamy autentyczności i szacunku. W obie strony. W której dziecko czuje się bezpieczne i wie, że ma znaczenie.