Wszystkiemu winne „niewinne” urazy szyi!

Już w 1866 roku londyński chirurg Eric Erichsen stwierdził, że uszkodzenia kręgosłupa odniesione w wypadkach kolejowych wywoływały u pacjentów molekularne zmiany w rdzeniu kręgowym oraz zmiany psychiczne. Współcześnie – ponad sto pięćdziesiąt lat później – wpływ urazów kręgosłupa szyjnego na zdrowie pozostaje niedoceniany przez medycynę.

Nie tylko „smagnięcie biczem”

Szukając informacji na temat niestabilności szyjnego odcinka kręgosłupa, można natknąć się na opisy urazu, określanego w polskim piśmiennictwie mianem „smagnięcia biczem” (ang. WAD – Whiplash Associated Disorder). Jego występowanie łączy się zwykle z udziałem w wypadkach samochodowych. Głowa najpierw bezwładnie odgina się do tyłu, a następnie gwałtownie pochyla się w przód, co ma przypominać ruch bicza.

Świadomość długoterminowych skutków urazów typu WAD jest bardzo niska. W środowisku medycznym panuje ponadto przekonanie, że jeśli zdjęcie RTG nie wykazuje złamań, wypadnięcia dysku, czy uszkodzeń nerwów szyjnych, to doszło do lekkiego urazu. Uważa się, że wyleczenie nastąpi samoistnie. Doktor Bodo Kuklinski w swojej książce pt. „Niestabilność stawu szyjnego” kwestionuje to podejście. Nie ogranicza się także jedynie do opisu urazów kręgosłupa szyjnego, towarzyszących wypadkom komunikacyjnym. Dowodzi, że równie niebezpieczne dla tej wrażliwej części ciała są skumulowane skutki wielokrotnych kontuzji i nadwerężeń. Upadek na potylicę, kość ogonową albo plecy, podnoszenie ciężkich przedmiotów, zderzenie z kimś – takie pozornie nieznaczące incydenty mogą negatywnie odbić się na kondycji kręgów szyjnych.

Anatomia i biochemia

Niemiecki lekarz uważa również, że niestabilność odcinka szyjnego kręgosłupa jest przyczyną wielu schorzeń, w tym schorzeń wieloukładowych. Odtwarza łańcuchy wywołanych urazem reakcji biochemicznych, które prowadzą do patologicznych zmian w organizmie. Wśród opisywanych chorób znajdziemy stwardnienie rozsiane, fibromialgię, insulinooporność, alergie, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera i wiele innych. Przed przytoczeniem przykładu z książki, warto przybliżyć podstawowe zagadnienia z zakresu anatomii kręgosłupa szyjnego.

Odcinek szyjny kręgosłupa składa się z siedmiu kręgów. Za ruchomość głowy odpowiadają górny oraz dolny staw głowy. Górny staw głowy, zwany też szczytowo-potylicznym, znajduje się między kością potyliczną a dźwigaczem (pierwszym z siedmiu kręgów szyjnych). Staw ten odpowiada za ruch przytakiwania. Ruch rotacyjny głowy o około 45 stopni na boki jest możliwy dzięki stawowi szczytowo-obrotowemu (dolny staw głowy). Łączy on pierwsze dwa kręgi szyjne – dźwigacz z obrotnikiem.

Na wysokości dźwigacza znajduje się struktura, tworząca układ współczulny – tzw. zwój szyjny górny. Układ współczulny jest obok układu przywspółczulnego częścią autonomicznego układu nerwowego. Splot nerwów układu współczulnego przebiega w tak zwanym pniu współczulnym, który ciągnie się po obu stronach kręgosłupa od podstawy czaszki do kości ogonowej i złożony jest właśnie ze zwojów nerwowych. U osób z niestabilnością szyjnego odcinka kręgosłupa poruszanie głową, przekrzywianie jej czy ukośne układanie na poduszce podrażnia wiązki nerwów, biegnące w zwoju szyjnym górnym. To z kolei powoduje nadaktywność układu współczulnego, która wiąże się z kaskadą zmian w organizmie. Jednym z możliwych następstw tego stanu są nietolerancje pokarmowe. Oto jak się rozwijają:

Układ współczulny hamuje motorykę jelit, zmniejsza ich ukrwienie, blokując przy tym wydzielnicze funkcje trzustki. W wyniku spadku ilości dwuwęglanu wartość pH w obrębie dwunastnicy jest zbyt niska. W rezultacie ograniczeniu ulega aktywność między innymi takich enzymów, jak peptydazy, disacharydazy, lipazy.  

Ograniczenie aktywności enzymów powoduje nietolerancję trawionych przez nie substancji: glutenu, fruktozy i laktozy.

Diagnoza i terapia

Przytoczony w powyższym fragmencie cytat, choć syntetyczny i uproszczony, dobrze ilustruje, jak szeroką perspektywę rysuje przed czytelnikiem autor. Oprócz nadaktywności układu współczulnego jako skutki urazów kręgosłupa szyjnego wymienione zostają także m.in.: niedokrwienie mózgu, zaburzenia funkcjonowania nerwów czaszkowych, stany zapalne o podłożu neurologicznym czy zbyt wysoki poziom histaminy. Każdy z tych procesów ma konkretne konsekwencje dla biochemii organizmu i prowadzi do powstawania zmian chorobowych. Obecność tych zmian można sprawdzić, wykonując odpowiednie badania laboratoryjne, przeprowadzając tomografię komputerową, badanie okulistyczne czy EEG. Diagnozie uszkodzeń szyjnego odcinka kręgosłupa i wywiadowi lekarskiemu autor poświęca w swojej publikacji wyjątkowo dużo uwagi. Opisuje także kompleksową terapię urazów, obejmującą zabiegi osteopatyczne, wzmocnienie siły mięśni szkieletowych, dietę wraz z suplementacją oraz terapię behawioralną.

Hanna Pernak

NIESTABILNOŚĆ STAWU SZYJNEGO
Dr Bodo Kuklinski

Do urazu szyjnego odcinka kręgosłupa może dojść w wyniku różnych zdarzeń: podczas uprawiania sportów zimowych, sportów walki lub innych dyscyplin, przy pracy w gospodarstwie domowym, na ulicy, podczas jazdy konnej czy jazdy na deskorolce, rowerze i wielu innych. Złamania zostają złożone, a rany zszyte, jednak nikt nie myśli o uszkodzeniach stawu szyjnego, bo przecież „nic więcej się nie stało”.