Era wolnych dzieci czyli prawa naturalne według Celine Alvarez

„Przestańmy tracić czas na wymyślanie tysięcy innowacyjnych metod pedagogicznych. Rozwiązania są banalnie proste, ale niestety wymagają zakwestionowania naszej postawy.

Podarujmy dzieciom to, o co proszą: wolność do bycia aktywnym w urozmaiconym środowisku, gdzie mogą przebywać z nami w relacji opartej na zaufaniu i życzliwości” – pisze Celine Alvarez, autorka książki "Prawa naturalne dziecka", w której opisuje swoją eksperymentalną metodę pracy z najmłodszymi dziećmi.

Rewolucja edukacyjna

Obecny system szkolnictwa zatrzymał się na XIX-wiecznych paradygmatach, w których dziecko siedząc w ławce przez 45 minut ma uczyć się tylko tego, co wskazuje nauczyciel. Nie bacząc na to, że świat się zmienia, a kolejne badania naukowe dostarczają dowodów na to, że czas na... rewolucję edukacji! A może powrót do... natury?

Celine Alvarez rozpoczęła swoje badanie w podparyskim przedszkolu, w dzielnicy imigrantów. Nikt nie dawał szans powodzeniu temu przedsięwzięciu. Bo jakim cudem dzieci pochodzące z "najniższych warstw", mogą rozwijać się w pełnym potencjale i osiągać lepsze wyniki w nauce niż chociażby dzieci ze szkół prywatnych?

Autorka znała klucz do edukacyjnego sukcesu – każde dziecko nosi w sobie takie same prawa – prawa natury. „Natura popycha dziecko do nauki w najsilniejszy możliwy sposób: sprawiając, że samo z siebie ma ochotę na zdobywanie coraz większej wiedzy”.

Zintegrowany mózg

Większość badań naukowych wskazuje, że najważniejszy okres w budowaniu inteligencji dziecka to pierwsze dwa lata. Plastyczność mózgu jest wtedy najwyższa i wszystko to, czego dziecko doświadcza zapisze się w jego połączeniach neuronalnych. Wyniki badań podają niesamowite liczby: „od urodzenia do piątego roku życia co sekundę powstaje od 700 do 1000 nowych połączeń nerwowych”.

Dlatego też rolą rodziców czy opiekunów jest świadome towarzyszenie dziecku w jego rozwoju – skuteczne odpowiadanie na jego potrzeby oraz pomoc w nazywaniu emocji. Stanowimy dla niego wzór "dojrzałego i okablowanego mózgu". Alvarez wyjaśnia, że "dziecko ma wyjątkowo wydajne oprogramowanie do przyswajania wiedzy, ale potrzebuje innych osób, aby mogło ono zadziałać. Potrzebuje przewodnictwa kogoś bardziej rozwiniętego od siebie, kto mu wskaże elementy, które należy obserwować i wziąć pod uwagę, by się rozwijać."

Prawa naturalne dziecka

Celine Alvarez wyodrębniła kilka punktów, ważnych dla rozwoju dziecka, które stanowią system naturalnych praw:

1. Ciekowość, która "stanowi podstawowy element mechanizmu uczenia się. Pchane ciekawością i potrzebą zrozumienia dziecko nie waha się przed podejmowaniem ryzyka i łamania zakazów. Dopasowywanie swojego wewnętrznego modelu w celu maksymalnego zbliżenia się do prawdy świata zewnętrznego to jego priorytet."

Ciekawość, to ta mała iskierka w nas, która może się przeistoczyć w ogromny ogień zainteresowania, pasji, eksploracji, przekraczania własnych granic. Najważniejszym zadaniem rodziców jest zrozumienie, że tego impulsu nie jesteśmy w stanie zatrzymać. Możemy jedynie stać się obserwatorami tego, gdzie ta ciekawość prowadzi dziecko i co się dzieje z jego odkryciem.

2. Spontaniczność i swobodna zabawa – już w samym wyborze, kierowanym ciekawością, kryje się nauka. Kiedy dziecko ma możliwość spontanicznego wyboru i nieskrępowanej zabawy – takiej jak tarzanie się po ziemi, skakanie czy kopanie w piasku – w naturalny sposób kształtuje swój mózg.

3. Nauka poprzez doświadczanie – "człowiek uczy się, aktywnie doświadczając i przewidując, co się stanie. Jego inteligencja może dostrzec rozdźwięk między projekcją a rzeczywistością, jedynie kiedy jest uważny i zaangażowany. Mózg jest wtedy w stanie korygować swoje połączenia i prawdopodobieństwa."

4. Wspierający dorosły – "Spojrzenie, wskazanie palcem, ciepły głos stanowią dla dziecka to, co nazywamy widocznymi znakami społecznymi, które informują dziecko, że zostanie mu zaoferowana jakaś ważna wiedza. Jego uwaga natęża się, aktywowany zostaje mechanizm plastyczności i dziecko jest gotowe do przyswojenia informacji." Dziecko potrzebuje być samodzielne i umieć dokonywać własnych wyborów. Umiejętności tych uczy się od... wspierającego opiekuna, który pomaga mu porządkować świat emocji i zachowań.

5. Motywacja wewnętrzna – "Aby nasza pamięć uaktywniła się w sposób optymalny i aby czuć przepływ, który bardzo szybko i bardzo daleko nas poniesie, wykonując daną czynność, musimy być nią faktycznie zainteresowani." Różnica między motywacją zewnętrzną (pochwały, nagrody, kary) a motywacją wewnętrzną jest taka, że tą drugą kieruje ciekawość, spontaniczność i żywe zainteresowanie bez oczekiwanych rezultatów.

6. Zgoda na błędy – "Błąd to konstytutywny element uczenia się", ponieważ dzięki niemu można skorygować, doprecyzować naszą wiedzę i jest to naturalne w rozwoju, aby doświadczać na różnych poziomach. Przeciwstawienie się temu, uznanie błędu za coś negatywnego prowadzi do tego, że albo dziecko zaczyna siebie negatywnie postrzegać, albo traci jakiekolwiek zainteresowanie do dalszej nauki.

7. Kontakt z naturą – "Jest absolutną koniecznością, żeby dzisiejsze dzieci mogły wzrastać w zmysłowym i intuicyjnym zrozumieniu najważniejszych praw rządzących naszą planetą, po to aby, kiedy dorosną, umiały żyć, wykorzystując jej zasoby w sposób odpowiedzialny." Jednocześnie kontakt z naturą daje dzieciom ogromne możliwości poznania świata zewnętrznego – prowadzi do osobistych doświadczeń, minimalizując czas spędzony przed ekranem (telefony, tablety, tv, itp.).

8. Urozmaicone środowisko – "Chodzi o to, żeby dziecka nie odcinać od rzeczywistości, z całą jej różnorodnością. Dziecko potrzebuje otoczenia naturalnego, żywego i dynamicznego, w którym może doświadczać swojej kultury, uczestniczyć w codziennych zajęciach, wchodzić w kontakt i interakcję z różnymi osobami, w różnym wieku, bawić się na świeżym powietrzu, obserwować i analizować otaczającą przyrodę, zaspokajając jednocześnie potrzebę codziennej aktywności fizycznej i realizując pasje."

9. Życzliwe otoczenie – "Nasza życzliwość powoduje u dziecka rozwój jego zdolności moralnych i empatycznych. Wyzwala również wydzielanie oksytocyny, wzmacniającej empatię, przywiązanie, więź i zaufanie." Dzięki naszej empatii, życzliwości oraz zrozumieniu wobec dziecka, dajemy mu przestrzeń, by mogło się swobodnie rozwijać, a jednocześnie jego mózg (część przedczołowa) dostaje nowe bodźce do wzrostu.

Nasze dzieci nie potrzebują kolejnych metod wychowawczych, by stawały się "lepszymi ludźmi" albo „ludźmi sukcesu”. Do tego by były szczęśliwe i spełnione potrzebują nas – przewodników w swobodnym odkrywaniu życia oraz doświadczania i budowania relacji z innymi ludźmi.

Agnieszka Dolata - Niania VIP

PRAWA NATURALNE DZIECKA
Céline Alvarez

Dziecko rodzi się zaprogramowane do nauki i kochania. Neuronauka codziennie odkrywa nowe elementy niesamowitego potencjału dzieci. A jednak, w wyniku naszej niewiedzy, narzucamy dziecku zupełnie do niego nieprzystosowany system edukacyjny, który hamuje u niego proces uczenia się i nie wspiera jego wrodzonej pozytywnej postawy. Ponad 40% naszych dzieci kończy szkołę podstawową z brakami, które nieodwracalnie zaburzają ich dalszą edukację.